Anadolu’nun İlk Mevlevihanelerinden: Antalya Mevlevihanesi

Antalya’da bir mevlevihâne olduğunu biliyor muydunuz? Antalya Kaleiçi’nde yer alan 762 yıllık Antalya Mevlevihanesi, restorasyonu tamamlanarak ziyarete açıldı. Yivli Minare Külliyesinin yanıbaşında yer alan Mevlevihane, Anadolu’da açılan ilk dört Mevlevihaneden biri.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Antalya Valiliğinin desteğiyle 2 yıl süren çalışma sonrası müze olarak hizmet vermeye başlayan Mevlevihane, Mevlana’nın felsefesini ve Mevlevi kültürünü yaşatmayı hedefliyor.

Antalya Mevlevihanesi

Antalya Mevlevihanesi, Kaleiçi’nin simge yapılarından biri olan Yivli Minare Camii’nin hemen yanında, Selçuklu mimarisinin yaşayan örneklerinden biri. Mevlevihane Hamamı, Zincirkıran Mehmet Bey ve Nigar Hatun Türbelerinden oluşan, yapı kompleksi içerisinde yer alan Mevlevihane tarihi bir atmosferde, kültür-sanat merkezi olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.

Mevlevihane inşa kitabesi olmadığı için yapılış tarihi kesin olarak bilinmiyor, ancak ortak görüş 13. yüzyılda inşa edildiği yönünde. Aslında binanın ilk başta hangi amaç için yapıldığı da tam olarak bilinmiyor, bazı kaynaklarda yapının 1377’de Tekelioğlu Zincirkıran Mehmet Bey, Şehzade Korkut ve Tekeli Mehmet Paşa tarafından Mevlevihaneye dönüştürülüyor.

Asıl adı Muhammed Celaleddin olan Mevlana 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan Ülkesinin Belh şehrinde doğmuş. Şair, fâkih, âlim, ilahiyatçı ve Sufi mutasavvıf olan Mevlana’nın insan sevgisi, hoşgörü ve barışı referans alan felsefesi bir ulusla veya etnik kimlikle sınırlı kalmadan pek çok farklı millete ulaştı.

Manevi mirası İranlılar, Tacikler, Türkler, Rumlar, Peştunlar, Orta Asyalı Müslümanlar ve Güney Asyalı Müslümanlar tarafından benimsenen Mevlana’nın öğretisi, dünyanın dört bir yanına yayılmış Mevlevihanelerle ve farklı dillere çevrilmiş eserleriyle yaşatılıyor.

Mevlevihaneler yapılırken, mistik bir ortam oluşturabilmesi için yer seçimine büyük özen gösterilir her zaman. Şehrin gürültüsünden, gündelik yaşam telaşından uzak, çoğunlukla geniş birer bahçenin içerisine yapılırlar.

Antalya Mevlevihanesi, günümüzde kentleşme nedeniyle binalar ve yollar tarafından kuşatılmış olsa da küçük bahçesiyle bu kültürü korumaya çalışıyor.

O dönemlerdeki kayıtlarda Mevlevihane ‘Zincirkıran Dergahı’ olarak geçiyor. Hatta Tekeoğlu Mehmed Bey, Yivli Minâre Camisine koydurduğu gibi, benzer ebatlardaki bir kitabeyi de Mevlevihane’nin giriş kapısı üzerine koydurur ama bu kitabe malesef kayıp.

Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad tarafından yaptırılan külliye yapıları içinde yer alan Mevlevihane, zeytin ağaçlarının gölgelediği yüksekçe bir terasta kurulu. Bahçeye adım atar atmaz, ağaçların gölgesinde, sessiz, sakin huzur veren bir yere geldiğinizi hissediyorsunuz. Kaleiçi’nin hareketli atmosferinden eser yok.

Merdivenlerden çıkınca bahçede karşınıza çıkan ilk yapı Mevlevihane. Dikdörtgen planlı iki katlı yapı, yüksek altıgen kubbesinin açıklığı ile aydınlanıyor. Selçuklu döneminde kubbe ve tavan sistemi kullanılarak inşa edilen Mevlevihane, ortasındaki sema alanına bakan 6 oda ve merdivenle çıkılan eyvanlı bir bölümden oluşuyor.

Avlunun sağındaki basamakla çıkılan eyvanlı bölümde bir mihrap, Mevlevilik ile ilgili eserler ve Mevlevi giysileri sergilendiği vitrinler, duvarda ‘Musikisi İcra Heyeti’ ile ilgili bilgilendirme panosu yer alıyor. Panoda dergâhta kullanılan müzik aletleri detaylıca açıklanmış.

Eyvana ve kubbeli ana mekana birer kapı ile bağlanan, ocak nişinin yer aldığı küçük bir oda da ise Mesnevi okuyan dervişlerin canlandırması yapılmış. Sema alanına açılan iki odada ise bilgi panoları ile Mevlevilik ve Hz. Mevlana’nın yaşamı anlatılıyor.

Mevlana’nın felsefesinin anlatılırken Dünya Mevlevihaneleri, Mevlana’nın hayatı ve eserleri ile Mevlana’dan sonra gelen Çelebilere dair pek çok bilgiye yer verilmiş. Odaların içinde bulunan vitrinlerde ise buhurdanlar, alemler, şamdanlar, mum makasları ve Hz. Mevlana’nın  eserlerinin tıpkı basımları sergileniyor.

Mevlevihaneden çıkıp bahçenin ilerisine doğru yürüdüğünüzde iki türbe ve restore edilmiş bir Osmanlı hamamı göreceksiniz. Mevlevihane Hamamı veya Yivli Minare Hamamı, Yivli Minare Külliyesi Hamamı gibi isimlerle de anılan hamamın kapısı kapalıydı, içini görme fırsatım olmadı.

Türbelerden biri 1450-1503 yılları arasında yaşamış II. Bayezid’in oğlu Şehzade Korkud’un ve Fatma Sultan’ın anneleri olan Nigâr Hatun’a ait. Diğer türbe ise sekizgen gövdeli ve piramit külahlı yapısıyla yine Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan Zincirkıran Mehmet Türbesi.

Antalya Mevlevihanesi Müzesi, etkinliklerin yapıldığı, yaşayan bir müze. Sema gösterileri, müzik dinletileri düzenlenirken, dönemsel olarak hat, tezbih ve ney dersleri de veriliyor. Şehrin kimliğini tamamlayan, Kaleiçi’nin manevi merkezi, Antalya Mevlevihanesi’ni, Kaleiçi gezilecek yerler listenize mutlaka ekleyin.

Antalya Mevlevihanesi giriş ücreti ve ziyaret saatleri

🗺Adres: Selçuk Mahallesi İskele Caddesi Yivli Minare Camii Yanı Kaleiçi-Muratpaşa / ANTALYA
🔐Ziyaret saatleri ve günleri: Pazar ve Pazartesi günleri 08:30-17:30 saatleri arasında; diğer günler ise Müze’de gerçekleştirilen Mesnevi ve Divan okumaları, İslam Düşüncesi Dersleri, Tasavvuf Musikisi ve Sema Ayin-i Şerifi vb. programlar çerçevesinde, 08:30- 22:00 saatlerine kadar ziyaret edilebilir.
Giriş ücreti: Müzeye giriş ücretsiz.

Antalya Mevlevihanesi nerede

Antalya Mevlevihanesine nasıl gidilir

Antalya Mevlevihanesi, Saat Kulesi’nin bulunduğu Kalekapısı ile Cumhuriyet Meydanı’nın arasında. Nostaljik Tramvayı’nın Cumhuriyet Meydanı durağı veya Kalekapısı duraklarından Mevlevihane’ye birkaç dakika yürüyerek ulaşabilirsiniz.

Kepez-Otogar-Havalimanı hattında çalışan Antalya metrosunun İsmetpaşa durağı da Mevlevihane’ye 10 dakika yürüme mesafesinde. Ayrıca Konyaaltı‘ndan KC06, Atatürk Devlet Hastanesi’nden MZ78, Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden TK51, TC16 otobüsleriyle Cumhuriyet Meydanı’na ulaşabilirsiniz.