Ege’nin En Şirin Köyü: Şirince

Şehirlerden kaçıp kendini köylere atanların sayısı git gide artıyor sanki. Pastoral yaşamı deneyimlemek, doğal hayatın bir parçası olmak, şehir hayatının getirdiği stresten uzak durmak isteyenler için köyler tam bir kaçış noktası. Televizyonlarda, gazetelerde, sosyal medyada “her şeyi bıraktı köye yerleşmeye karar verdi” minvalinde büyük puntolarla yazılan başlıkların da bu konudaki payı yadsınamaz tabii ki.

Ege’nin köyleri bu anlamda son yıllarda epey ön plana çıktı. Eskiden Ege denilince akla gelen Çeşme, Bodrum, Alaçatı, Marmaris’ti. Tatil ve kaçamak planlarının odak noktası hep deniz kenarıydı ama artık işler değişti köyler bir numaraya yerleşti. Ege’de bu köy furyasının başını çeken ise İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı Şirince Köyü.

Çam ağaçlarının çevrelediği tepelerin eteğinde; özgün mimariye sahip iki katlı evleri, yeşilin bin bir tonuyla gölgelenmiş sofaları, inişli-çıkışlı taş döşeli sokakları, meyve ağaçlarıyla dolu bahçeleriyle bir dağ köyü Şirince. Sit alanı olması nedeniyle köyün dokusunu bozacak herhangi bir yapılaşmaya izin verilmeyen köyün genel görüntüsünü ahşap detayların şekil verdiği, kırmızı çatılı, beyaz badanalı evler oluşturuyor.

Yüzyıllar öncesine dayanan bir tarihi var Şirince’nin ve eskiden bir Rum köyüydü bu topraklar. Mübadele sürecinde Şirince’den ayrılan Rumlardan sonra köye Türkler yerleşmeye başlıyor. Rumların yaşadığı dönemde bağcılık, zeytin ve zeytinyağı üretimi köyün temel geçim kaynağı olarak ön plana çıkıyor.

Köye daha gelmeden insandan sempati uyandıran ‘Şirince’ ismi de epey evrim geçirmiş. Kaynaklara göre köyün bilinen en eski adı Kırkınca. Rumlar yaşadığı dönemde buraya ‘Kirkince’ demiş. Mübadele sonrası köye yerleşen Türkler de köye ‘Çirkince’ demiş. Böyle şirin bir köye Çirkince ismini vermenin haksızlık olduğu anlaşılmış olacak ki İzmir valisi Kazım Dirik duruma el koymuş ve köyün ismini Şirince olarak değiştirmiş.

Şirince’nin ününün ülke sınırları aşması ise Maya takvimini referans alan bir gurubun iddiasına dayanıyor. Bu takvime göre kıyamet kopacağı tarih olan 21 Aralık 2012 tarihinde Fransa’daki Bugarach köyü ile Şirince Köyü bu kıyametten sağ salim çıkacak.

Bu hikaye nedeniyle ile tüm dünyanın dikkatini çeken Şirince sadece yerli turistin ziyaret ettiği bir köy olmaktan çıkıp, çok sayıda yabancı turistin de ziyaret ettiği bir turistik bir yere dönüşmüş.

Şirince’nin bu kadar popüler olmasında Matematik Köyü, Nişanyan Evleri ve Tiyatro Medresesi’nin katkısı çok büyük. Köye ilk yerleşen Müjde Tönbekçi ve Sevan Nişanyan, Nişanyan evlerini turizme açtıktan sonra, Şirince’nin tanınması için epey uğraşmışlar. Kendine özgü konseptiyle ilgi gören Nişanyan Evleri’yle başlayan Şirince serüveni, Ali Nesin’nin kurmuş olduğu Matematik Köyü ve sonrasında açılan Tiyatro Medresesi ile daha da büyümüş.

Meyve şarapları, Mürver şurubu, kumda kahvesi ile de akıllara yer eden Şirince Köyü, gördüğü ilgi nedeniyle büyük bir değişim ve dönüşümün içinde. Şirince’nin turizme kazandırılmasından memnun olan köy halkı bu değişimin bir parçası olmaya çalışıyor.

Bunun en güzel örneği ise atlarıyla köyde taşımacılık yapan “Horse taksi” diye bağıran Mehmet amca. Şirince‘ye gelen turistleri saatlik ücret karşılığı gezdiren Mehmet amca, topladığı kekikleri satmaya çalışan Ayşe teyze, yaptığı bez bebeklerle evin geçimine katkıda bulunan Fatma abla ve tüm köy halkı turizmin nimetlerinin yararlanmayı öğrenirken bir yandan da köy yaşamının getirdiği işleri yapmaya devam ediyorlar.

Şirince’de Gezilecek Yerler

1. Şirince Çarşısı

Şirince çarşısı, Şirince’nin en canlı noktası deyim yerindeyse Şirince‘nin kalbinin attığı yer. Tek katlı dükkanların bitişik nizam dizildiği, dar sokaklara açılan bu çarşı her gün ziyaretçilerle dolup taşıyor. Şirince’ye düzenlenen turların ilk durağı olan bu çarşıda envayi çeşit hediyelik eşyalar, el yapımı zeytinyağlı sabunlar, otantik takılar satılıyor.

Takı demişken Brad Pitt’in oynadığı Truva filminin takılarını yapan Demetrius of Ephesus dükkanı da Şirince çarşısında. Film için araştırma yapan film ekibi Türkiye ziyareti sırasında Sedat Kantaroğlu’na ait sergideki takıları görüp beğeniyor ve film için takı tasarlamasını teklif ediyorlar. Hellenistik dönemi çağrıştıran takılar ilginizi çekiyorsa Demetrius of Ephesus’a uğrayın.

Şirince denilince akla gelenlerden biri de meyve şarapları. Rumların yaşadığı dönemden bugüne şarap üretimi Şirince’de geçim kaynaklarından biri olmuş. Çarşıda çok sayıda meyve şarabı satan dükkan ve bunlara ait mahzenler var. Şarapla aranız yoksa kumda ağır ağır pişen kahveyi deneyebilirsiniz.

Şirince çarşısında dolaşırken son yıllarda popülerliği artan kumda kahve adım başı karşınıza çıkacak. Kumun içine gömülmüş kahvenin kokusu çarşının sokaklarına yayılıyor. Şirince’nin sokaklarını arşınlayıp yorulduktan sonra kahveyi yudumlayıp yorgunluk atmak iyi bir fikir olabilir!

2. Taş Mektep

Diğer adı “Büyük Okul” olan Taş Mektep 1906 yılında kurulmuş. 1920’li yıllara kadar Rum okulu olarak hizmet veren Taş Mektep, Mübadele ile Türk çocuklarının eğitim ve öğretimi için kullanılmaya başlanmış.

1996 yılından itibaren Artemis Restoran ve Şarap Evi’nin yer aldığı bina Şirince Taş Mektep Müzesi olarak yeniden düzenlendi. Taş Mektep Müzesi ziyaretçilerini eğitim tarihine ışık tutup ziyaretçileri bu tarihte bir yolculuğa çıkarmak. Tanzimat’tan Osmanlı Devleti’ne kadar olan dönemde eğitimde olan gelişmeler, değişimler fotoğraflar, objelerle ve belgelerle anlatılmış.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında okul ve öğrenim hayatının izlerini de yer verilen Taş Mektep Müzesinde Şirince ve çevresi ile ilgili çok sayıda fotoğraf ve materyaller sergileniyor. Müze ziyareti sonrası dinlenmek ve bir şeyler yemek içmek için hoş bir bahçesi olan Taş Mektep Müzesi keyifle gezilecek bir yer. Şirince tarihine ışık tutmayı hedefleyen, kalıcı bir kent belleği yaratma çabasında olan Taş Mektep Müzesi’ni de listenize ekleyin.

3. Saint Dimitrios Kilisesi  

Şirince’ye girerken karşınıza çıkan ilk kilise Saint Dimitrios Kilisesi. Bu isimle anılsa da kilise ile ilgili kaynaklar zamanla yok olduğundan gerçek adının bu olup olmadığı bilinmiyor. Kurtuluş savaşından sonraki mübadele yıllarında Yunanistan’dan gelen göçmenler bu kiliseyi cami olarak kullanmış.

Bir iddiaya göre bu kilisenin bazı mermer parçaları ve taş döşeli kısımlarından parçaların bir kısmı Selçuk’taki İsa Bey Camisi ve St. Jean Bazilikası‘ndan getirilmiş. Kilisenin duvarları ise XIX. Yüzyılın sonlarında Rum sanatkarların yapmış olduğu 12 havari resimleri ve bazı fresklerle süslü. 2012 yılına kadar oldukça kötü durumda olan kilise restorasyon sonrası 2016 yılında tekrar turizme açılmış.

4. St. John Baptist Kilisesi

Şirince çarşısında gezerken sokakların sizi çıkaracağı duraklardan biri de St.John Baptist Kilisesi. Kilisenin inşa edildiği ilk yıl tam olarak bilinmiyor. Bir dönem yıkıldıktan sonra 1805 yılında tekrar yapılarak hizmete sunulmuş. Geçen yıllarda Kültür ve Turizm Bakanlığı restorasyonu tamamlayıp kiliseyi turizme kazandırmış.

Sütunların üzerine kurulmuş taş bir yapıdan oluşan kilisenin zemini ise geometrik desenlerden oluşan mozaiklerle kaplı. Dönemsel olarak sergilerin düzenlendiği St.John Baptist Kilisesi’nin hemen önünde ortasına bir Meryem Ana ikonanın yerleştirildiği hoş bir süs havuzu var.

Zamanla gelen ziyaretçilerin attıği bozuk paralarla dolan havuzun olduğu bahçe ve çevresi gölgelik bir alanda hoş bir atmosfere sahip. Ege’nin en şirin köyü Şirince’ye gelirseniz dilek havuzuna ve St.John Baptist Kilisesi’ne uğrayın.

5. Matematik Köyü

Şirince’de görülecek yerlerden biri matematikçi Ali Nesin tarafından kurulmuş olan Matematik Köyü. Şirince’ye yürüme mesafesinde Kayser dağının yamaçlarında yemyeşil ağaçların arasında, taş, toprak, saman gibi tamamen doğal malzemeler kullanılarak yapılmış bir binadan oluşuyor. Nesin Vakfı’na ait olan arazide kurulu olan Matematik Köyü küçükten büyüğe her yaşta, her seviyede Matematik sevenlerin buluştuğu kar amacı olmayan bu köy, gönüllülerin desteği ve bağışçıların yardımlarıyla ayakta duruyor.

Ali Nesin Matematik Köyü ile Türkiye’de hatta Dünya’da bir ilke imza atmış. Yurt dışında aldığı eğitimden sonra Türkiye’ye dönen Ali Nesin eğitim verdiği öğrencilerin Matematikteki yetersizliğini gördükten sonra önce Nesin Vakfı’nda sonra Türkiye’nin farklı yerlerinde kısa dönemli kamplar düzenlemeye başlar. Bu kamplar zamanla Matematik Köyü fikrine dönüşür ve Matematiği yaşamın bir parçası yapma fikri Şirince’de 2007 yılında açılan Matematik Köyü’nde hayat bulur.

Matematik Köyü’nün amacı özellikle gençlere Matematiği sevdirmek ve anlatmak. Buradaki eğitmenler ise tamamen gönüllü olarak farklı şehirlerden gelen akademisyenlerden oluşuyor. Çoğunlukla yaz aylarında düzenlenen kamplara gelen öğrenciler buradaki etkinliklere katılıp yine Matematik Köyünde konaklıyor.

Yurt dışından gelen profesörlerin de katkı sunduğu Matematik köyünde Matematiğin yanında öğrencileri sanat ve felsefeyle de bir araya getiriyor. Şirince‘nin isminin duyulmasında büyük katkısı olan Matematik Köyü elde ettiği başarısına 2013 yılında ilk adımı atılan Felsefe Köyü ile devam ediyor.

6. Tiyatro Medresesi

Şirince’de kültür-sanatın adresi Tiyatro Medresesi. Matematik Köyü’nde olduğu gibi Tiyatro Medresesi de Türkiye’de ilklerden biri. Matematik Köyü’ne çok yakın bir noktada olan Tiyatro Medresesi tiyatro, sinema, dans, müzik, felsefe gibi çok sayıda alanda atölye çalışmalarının yapıldığı, Türkiye’nin ilk sanatsal araştırma ve gösteri merkezi.

2011 de hayata geçen Tiyatro Medresesi 100’e yakın sanatçının konaklayabileceği ve çalışabileceği bir alan olarak tasarlanmış olan medrese, kütüphane, yatakhaneler, özel odalar, amfi tiyatro ve zeytin ağaçlarıyla dolu yemyeşil ferah bir avludan oluşuyor.

Dünya’nın ve Türkiye’nin dört bir yanından gelen sanatçıları misafir eden Tiyatro Medresesinde hem amatör hem de profesyonel tiyatro oyuncuları birlikte üretme imkanı buluyor. Seyirciyle, sanatçıyı bir araya getiren Tiyatro Medresesinde yaz kampları, tiyatro kampları, paneller, konferanslar düzenleniyor. Şirince‘ye geldiğinizde Tiyatro Medresesindeki etkinliklere katılabilir gün içinde sergilenen performansları izleyebilirsiniz.

Şirince’de nerede kalınır

Şirince’de konaklamak için çok sayıda alternatif var. Ancak yaz ve bahar aylarında Şirince’nin ziyaretçisi çok. Bilhassa haftasonu Şirince’ye gitmeyi düşünüyorsanız kalacağınız oteli belirleyip önceden rezervasyon yapmakta fayda var. Ben Şirince’yi ziyaret ettiğimde Nişanyan Evleri’nde kalmıştım.

Nişanyan Evleri, şüphesiz Şirince denilince akla ilk gelenlerden. Şirince’yi Şirince yapan, turizme kazandırılmasında büyük emeği olan Sevan Nişanyan ve Müjde Tönbekiçi, Nişanyan’ı yaratan iki önemli isim. Şirince’ye bakan tepenin üzerinde ince, uzun servi ağaçların arasına gizlenmiş Nişanyan evleri, hepsi birbirinden farklı konsepte ve isme sahip bağ evlerinden oluşuyor. Şirince’nin dokusuna uygun; yapımında ve dekorasyonunda doğal, ham malzemelerin ağırlıklı olarak kullanıldığı Nişanyan evleri Şirince’nin en güzel manzarasına sahip.

Müjde Tönbekici’nin Şirince’ye kazandırdıklarından biri de Mürver şerbeti. Şirince’de sık sık karşılaşacağınız Mürver şerbeti ve formülü Müjde hanıma ait. Dere kenarında yetişen Mürver bitkisinden yapılan bu ferah içeceği tadabileceğiniz en iyi yer Nişanyan evleri. Butik otel konseptinde hizmet veren Nişanyan evleri günübirlik ziyaret edip kahvaltı ve diğer öğünler için dışarıdan misafir kabul ediyor.

Nişanyan evlerinin bulunduğu İlyas tepede, köyü yukarıdan izleyebileceğiniz bir kule var ismi de Hodri Meydan kulesi. Tüm Şirince‘yi görebileceğiniz en iyi nokta burası ve muhteşem bir manzaraya sahip. Özellikle akşam saatlerine denk getirebilirseniz kuleye çıkın ve güneşin dağların üzerinden ağır ağır batışını izleyin.

Şirince nerede

Şirince’ye nasıl gidilir

Şirince, İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı bir köy. Şirince, Selçuk’a 8 km, İzmir’e ise 85 km uzaklıkta. İzmir Adnan Menderes Havalimanı, Şirince Köyü’ne en yakın havalimanı. Havalimanındaki İZBAN istasyonundan Tepeköy’e, oradan da aktarma yaparak Selçuk’a kadar İZBAN treni ile gidebilirsiniz. Selçuk ilçe merkezinde bulunan otogardan Şirince’ye her 20 dakikada bir dolmuş kalkıyor.

Adnan Menderes Havalinanı’ndaki araç kiralama şirketlerinden araba kiralayarak da Şirince’ye gidebilirsiniz.

İzmir Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden her 40 dakikada bir kalkan Selçuk dolmuşları ile ilçe merkezine kadar ulaşım mümkün. Selçuk otobüs terminalinden dolmuş ile Şirince’ye ulaşabilirsiniz. İzmir-Selçuk yönünde seferler 07.00-21.00 saatleri arasında, Selçuk-İzmir yönünde ise 07.00-20.30 arasında gerçekleştiriliyor.